Đường Mây Trên Đất Hoa – Hòa thượng Hư Vân, do Thích Hoằng Đạt & Nguyên Phong phóng tácHòa thượng Hư Vân tên tục của là Trai. Dòng họ xuất thân từ Lan Lăng là hậu duệ của vua Lương Võ Đế. Gia tộc cư ngụ tại tỉnh Hồ Nam, huyện Tương Lương. Cha tên Ngọc Đường, mẹ tên Nhan Thị. Năm đầu đời nhà Thanh, cha làm quan tại tỉnh Phúc Kiến. Năm mậu tuất và kỷ hợi làm quan tại châu Vĩnh Xuân.

Đồng Trị năm thứ 8, 30 tuổi. “Ba năm ở hang núi. Khi ấy, tôi sống rất đơn giản. Đói ăn đọt tùng lá dại, khát uống nước suối. Giày vớ ngày càng rách nát, chỉ còn lại một chiếc áo tràng che thân. Đầu quấn theo quyền Kim Cang, tóc dài cả mấy thước, đôi mắt sáng rực. Người ở xa nhìn thấy tưởng là yêu quái, đều bỏ chạy cả. Tôi cũng chẳng cùng người nói chuyện.

Ba năm đầu, lắm khi thấy cảnh giới tốt, mà không tự cho là kỳ lạ. Một lòng quán chiếu cùng niệm Phật. Trong hang sâu núi thẳm, hổ sói rắn trùng không hại. Không nhận sự thương hại, không ăn thức ăn nấu chín của người thế gian. Ngữa mặt nhìn trời, muôn sự đều nằm trong thân. Tâm rất an lạc, như vị trời ở cõi tứ thiền. Nghiệm biết, tai hoạn của thế nhân đều do thân miệng ý gây ra.

Cổ nhân nói rằng âm thanh của một bình bát vang xa hơn cả muôn ngàn tiếng chuông. Nay, tôi một bình bát cũng chẳng có, nên tự tại không ngại. Sức khỏe ngày càng tráng kiện. Tai mắt ngày càng tinh thông linh lợi. Đi nhanh như bay. Tự hỏi mình không biết sao được như thế! Tùy ý thích, có núi thì ở, có lá dại thì ăn. Đi từ nơi này sang nơi khác, như thế một năm trôi qua mà chẳng biết.” – Hòa thượng Hư Vân

Cuộc đời tu tập và hành đạo kéo dài suốt một trăm hai mươi năm của Hòa thượng Hư Vân không chỉ là tấm bản đồ chỉ dẫn cho những người muốn tu tập, mà còn là một bức tranh sống động mô tả rõ tình trạng của Phật giáo tại Trung Hoa cuối thế kỉ thứ mười chín. Ngoài giá trị về Phật học, nó còn mang giá trị rất lớn về mặt sử liệu, vì Hòa thượng Hư Vân ra đời vào lúc các nước đế quốc đang xâu xé Trung Hoa (1840) và ngài qua đời vào năm 1959, sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời (1949). Ngài đã chứng kiến năm triều đại nhà Mãn Thanh, Chiến tranh Nha phiến (1839-1842 và 1857-1860), Hòa ước Nam Kinh, Chiến tranh Thanh- Nhật (1894-1895), cuộc nổi dậy Thái Bình Thiên Quốc và Nghĩa Hòa Đoàn (1899-1901), Cách mạng Tân Hợi (1911) và Chiến tranh Trung – Nhật (1937-1945). Ngài đã trải qua những nội ưu ngoại hoạn của thời thành lập Trung Hoa Dân Quốc, cuộc chiến tranh Nam – Bắc và Ngũ Tứ vận động. Ngài đã chia sẻ những hổ đau kinh hoàng của dân chúng trong trận Thế chiến thứ nhất và thứ hai, cũng như cuộc tranh chấp giữa các phe phái quân phiệt và đảng phái.

Bất chấp mọi khó khăn trở ngại, tình hình chính trị xáo trộn, ngài vẫn ung dung hoằng pháp, xây dựng lại những tự viện, chùa chiền đổ nát vì chiến cuộc, chấn hưng Phật giáo, đào tạo Tăng tài, xây dựng lại căn nhà Pháp cho bền vững. Ngài đã xây cất hàng chục cảnh chùa, trùng tu hàng trăm tháp Tổ, dạy dỗ hàng ngàn tăng chúng và truyền giới cho hàng trăm ngàn người. Ngài không những đã đi khắp Trung Hoa hoằng dương Phật đạo mà còn qua cả Xiêm La, Tây Tạng, Ấn Độ, Nam Dương, Mã Lai, Miến Điện để làm Phật sự.

Trong suốt cuộc đời hành đạo, ngài luôn luôn khiêm tốn nhẫn nhục, chịu đựng mọi sự bất hạnh mà không một lời oán than, ngay cả khi bị hành hạ, tra tấn chết đi sống lại, ngài vẫn chỉ một lòng niệm Phật. Cuộc đời tu học của ngài là cả một công phu với những cố gắng phi thường. Tuy thăm viếng, học hỏi rất nhiều ở các bậc thiện tri thức nhưng ngài đã chứng đắc hoàn toàn nhờ vào những nỗ lực cá nhân. Ngài chứng nhất tâm khi thực hành tam bộ nhất bái, đạt kiến tánh khi chịu khổ nhục tại chùa Cao Mân. Nhờ ngài mà các truyền thống tu tập cổ xưa đã được khôi phục, đem lại một sinh khí mới cho Phật giáo Trung Hoa lúc đang ở trong tình trạng suy đồi.

Đường Mây Trên Đất Hoa được chia làm ba phần, phần thứ nhất là do chính Hòa thượng Hư Vân kể lại đời mình cho các đệ tử ghi chép, phần hai là do các đệ tử của ngài ghi lại những sự việc xảy ra sau đó và phần thứ ba là lời giảng dạy của Hòa thượng trong hai khóa thiền nhất.

Tác phẩm Đường Mây Trên Đất Hoa  – Hòa thượng Hư Vân, do Thích Hoằng Đạt & Nguyên Phong phóng tác đã được ra mắt bạn đọc Việt Nam sau hàng chục năm lưu lạc.

2. Đường Mây Trong Cõi Mộng

Bản phóng tác Đường Mây Trong Cõi Mộng này được khởi công dịch từ bản tiếng Anh “A Buddhist Master In Dreamland” của Charles Luk Yu dịch từ cuốn “ Hám Sơn Lão Nhân Tự Sự Niên Phổ”. Chúng tôi đã tham khảo thêm tình hình Phật giáo thời Minh  qua những cuốn “A Buddhist Leader in Ming China, The Life and Thouhgt of Han Shan Te Ch’ing” của Sung Pen Hsu, “The Renewal of Buddhism in Ming China, A Historical Survey” của Kenneth Chen. Nhận thấy những bản dịch này vẫn chưa đầy đủ nên chúng tôi đã nhờ Đại Đức Thích Hằng Đạt tham cứu lại nguyên bản “ Hám Sơn Đại Lão Sư Mộng Du Tập”, “Hám Sơn Lão Nhân Tự Sự Niên Phổ” để bổ túc thêm. Ngoài ra để giúp quý Phật tử muốn tìm hiểu thêm về những lời dạy bảo của ngài, Đại Đức Thích Hằng Đạt còn dịch thêm những bài giảng của Đại sư Hám Sơn ghi lại trong những tập “Hám Sơn Đại Sư Truyện” và “Hám Sơn Tự Truyện”. Những bài này được xếp vào phần thứ hai của quyển sách.

Trong việc dịch thuật một tác phẩm quan trọng như cuốn sách này Đường Mây Trong Cõi Mộng, chắc chắn có nhiều sai sót, kính xin các bậc cao minh chỉ giáo và thứ lỗi cho. Nếu có được chút công đức nào thì xin hồi hướng cho tất cả mọi chúng sanh đồng thành Phật đạo.

Đại sư Hám Sơn, danh Đức Thanh, hiệu Trừng Ấn. là một trong bốn vị thánh tăng có công phục hưng và phát triển Phật giáo trong triều đại nhà Minh (Ba vị kia là thiền sư Đạt Quán, Đại sư Liên Trì, và Đại sư Ngẫu Ích). Cuộc đời hành đạo đầy gian khổ của các ngài trong hoàn cảnh lúc đó đã hé mở cho chúng ta thấy được phần nào về tình trạng Trung Hoa thời nhà Minh  cũng như hoàn cảnh suy đồi của Phật giáo ngay lúc đó. Phần lớn các nhà viết sử đã ca ngợi triều Minh như một triều đại của Phật giáo vì Minh Thái Tổ xuất thân là một chú tiểu ở chùa Viên Giác, sau khi lên ngôi đã cho xây cất, trùng tu hàng trăm cảnh chùa, đào tạo hàng vạn tăng sĩ. Tuy nhiên, chúng ta cần đặt câu hỏi Phật giáo có hưng thịnh vì có nhiều chùa hay có đông chư tăng hay không? Người Phật tử không thể xét theo số lượng chùa chiền hay tăng ni mà kết luận như các nhà sử học được. Nếu xem xét kỹ người ta sẽ thấy Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương đã đưa Phật giáo lên địa vị quan trọng để duy trì và củng cố địa vị của mình trong hoàn cảnh lúc đầu mà thôi. Ông gia nhập Minh giáo để chống lại triều đình nhưng khi không tranh giành được ngôi thủ lãnh Minh giáo với Trần Hữu Lượng, ông đã kêu gọi hợp tác của quần chúng Phật giáo để chống lại phe nhóm Minh giáo của Trần Hữu Lượng. Nhờ thế ông dẹp tan nhóm này và trở nên lãnh tụ phong trào khởi nghĩa, sau đó ông lật đổ nhà Nguyên và sáng lập nên triều Minh. Mặc dù nhà vua nhờ Phật giáo mà dựng nghiệp nhưng ông cũng sớm rõ tiềm lực hùng hậu của Phật giáo, nên chỉ vài năm sau ông chia rẽ Phật giáo ra nhiều tông phái riêng biệt và chỉ trọng đải các vị tăng chuyên cúng tế, cầu nguyện theo các hình thức mê tín dị đoan của Đạo giáo mà thôi. Tuy vua cho xây cất nhiều chùa chiền nhưng lại biến nơi này thành những trung tam giáo dục và đào tạo các học giả quan lại cho triều đình. Xét như thế Phật giáo chẳng thể hưng thịnh như các nhà viết sử đã kết luận, trái lại dưới triều Minh, Phật giáo đã dần dần suy thoái thành một thứ tôn giáo đầy những mê tìn đối với các tăng sĩ bại hoại không giữ giới luật, chẳng hiểu ý nghĩa xuất gia mà  chỉ lo “hành nghề tăng sĩ’ (dưới triều Minh, làm tăng sĩ là một nghề chuyên môn, phải mua giấy phép hành nghề của triều đình, tăng sĩ phải thi đọc kinh cúng tế như các đạo sĩ). Sử liệu ghi nhận trong những năm đầu nhà Minh mỗi năm có hàng chục vạn người được cấp phép hành nghề tăng sĩ nhưng trong cuốn “Hám Sơn Lão Nhân Tự Sự Niên Phổ” Đại sư Hám Sơn đã nhận xét: “Đa số tăng sĩ đều ăn mặc lòe loẹt, để tóc dài, ăn thịt, uống rượu, chẳng biết giới luật, chẳng hề tụng kinh hay tham thiền mà chỉ lo quyên tiền cúng dường và làm lễ nghi cầu đảo như các đạo sĩ”. Hiển nhiên, nếu không có sự hoằng pháp  và chấn hưng Phật giáo của Đại sư Hám Sơn, Thiền sư Đạt Quán, Đại sư Liên Trì và Đai sư Ngẫu Ích thì không biết tình hình Phật giáo Trung Hoa sẽ suy đồi đến đâu?