Vũ Man Tạp Lục Thư

Vũ man tạp lục thư được Ôn Khê Nguyễn Tấn viết vào năm 1871 khi ông giữ chức vụ Tĩnh Man Tiễu phủ sứ lo việc bình định vùng người Thượng ở Quảng Ngãi. Tập sách được in và phát hành vào năm Thành Thái thứ mười (1898).

Tên sách Vũ man tạp lục thư nghĩa là những ghi chép công cuộc đánh dẹp người man. Đây là một tài liệu có thể xem là đầu tiên viết về dân tộc thiểu số một cách có hệ thống.

Nguyễn Tấn đã chịu khó ghi chép rất cẩn thận và chi tiết về khoảng cách từng ngọn núi, vị trí các con sông, dòng suối, lối đi xa gần từ cơ (tên gọi của một đơn vị hành chánh) này sang cơ khác, ngôn ngữ, các tập tục, nếp sống của người dân miền sơn cước Quảng Ngãi. Cùng với đó, các sách lược đánh dẹp, phương cách phòng ngự, sự xây dựng và cải tổ dần dần qua các triều đại, sự tích đánh dẹp của các vị danh tướng đã từng trấn giữ vùng đất này cũng được tác giả ghi chép tỉ mỉ để làm tài liệu tham khảo cho hậu thế.

Trước đây cuốn sách đã được dịch sang tiếng Pháp và được lược dịch trong một vài tài liệu khác nhưng đa phần nội dung chứa nhiều sai lạc.

Bản này do Nguyễn Đức Cung sưu tầm, khảo cứu, phiên âm và chú giải là bản dịch hoàn chỉnh nhất của cuốn Vũ Man tạp lục thư, đồng thời còn sửa chữa bổ sung những khiếm khuyết của các bản dịch trước đó. Vì sách không chỉ dịch nội dung Vũ man tạp lục thư của Nguyễn Tấn mà còn có phần khảo cứu của dịch giả Nguyễn Đức Cung để giúp người đọc có cái nhìn bao quát hơn về người Thượng vùng Quảng Ngãi, và còn in kèm phần chữ Hán để bạn đọc tiện đối chiếu.

Bìa sách là hình người Thượng mổ trâu, hình chụp của Baudesson (Nguồn Tạp chí Le Tour du Monde, 1909)